CRUCEIROS  DE  GALICIA

Uno dos elementos máis significativos da iconografía galega é o cruceiro, presente en todas as comunidades e practicamente en todas as prazas de pobos e cidades, ademais da moitas das encrucilladas de camiños do rural.

Para quen non os coñeza dicirvos que os cruceiros son unha cruz de pedra (aínda que tamén pode estar feita doutros materiais) que adoita estar situada nas encrucilladas de camiños e os atrios das igrexas. Son máis de 10.000 os catalogados en Galicia e, con todo, descoñécese a súa orixe e discútese o seu significado. É verdade que non son exclusivos desta comunidade pero se é onde son máis comúns e onde se lles dá máis importancia, xa que ademais da súa simboloxía relixiosa teñen numerosas lendas ás súas costas.

Ademais de Galicia tamén aparecen noutras partes da xeografía española e moi especialmente na Bretaña francesa, por iso é polo que a maioría de especulacións digan que veñan de alí. Os etnógrafos dinnos que se usaban como símbolo de cristianización de lugares de incerteza (como as encrucilladas) e de rituais e lendas.

Están moi presentes por exemplo na lenda sobre a Santa Compaña que vos contaba nesta mesma web. Nela dise que esta procesión de mortos aparece normalmente preto dos camposantos e vaga ata a casa do futuro falecido pasando por estes símbolos, especialmente as noites de Todos os Santos ou San Juan. Conta a lenda que a Santa Compaña non terá o poder de capturar a alma do mortal que se cruza con ela se este áchase nos banzos dun cruceiro ou se porta unha cruz consigo e logra esgrimila a tempo.

Tamén son símbolos de exorcismos. Estes normalmente teñen un símbolo dunha caveira na súa base ou capitel. Un exemplo deste tipo é o situado en Ou Corpiño, Pontevedra.

Adoitan ser de pedra e que constan de tres partes: base, vara e cruz. Segundo algunhas tradicións, servían para bendicir os camiños, outras os vinculan a rituais de sanación para eliminar os males do corpo e/ou do espírito e noutras eran lugar de enterramento dos nenos non bautizados (os familiares adoitaban deixar marcas, cruces ou iniciais gravadas na vara).

A súa estrutura é variada, vai desde a extrema sinxeleza dunha cruz ata un prodixio de escultura, con capeliña (hornacina) ou representando un calvario coas tres cruces. Na antigüidade eran unha das construcións máis comúns da nosa comunidade e aínda que hoxe en día moitos deles desapareceron aínda séguense conservando infinidade deles. Na costa hai numerosos cruceiros, aínda que estes normalmente teñen o significado de lembrar aos mortos en tragedías navais mais que o sinalar un cruzamento ou a súa simboloxía lendaria. Destes podemos atopar numerosos exemplos na costa dá morte ou zonas como Cabo Home. Podemos atopalos ademais nos lugares máis insospeitados. Un exemplo é este que vos mostro a continuación situado nun pequeno illote á beira de torres do Oeste de Catoira.Entre os máis espectaculares atópase o cruceiro de Hio, considerado un dos máis espectaculares debido á profusión de imaxes que posúe desde a base ata a propia cruz.