MOSTEIRO DE CAAVEIRO

San Xoan de Caaveiro é un dos máis pintorescos mosteiros de Galicia. Atópase no parque Natural de Fragas do Eume, no Val do Río Eume, na provincia da Coruña.

Magnífica paisaxe do Val do Eume onde se sitúa o Mosteiro de CaaveiroEl Mosteiro de San Juan de Caaveiro, segundo a tradición, foi fundado por San Rosendo para aglutinar a un grupo de anacoretas que vivían neste lugar tan apartado, alá pola primeiro metade do século X.

O que si se sabe con certeza é que primeiro foi un mosteiro benedictino altomedieval e que logo pasou a ser colexiata (pertencendo aos Cóengos Regulares de San Agustín). Tivo este cenobio gran influencia en toda a comarca de Pontedeume como se comproba en que no ano 1107, Alfonso VII doou ao abade Pedro e aos monxes de Caaveiro todas as posesións en que estaba asentado o Mosteiro. Tamén logra quedar exento da autoridade do arcebispado de Santiago de Compostela

Non se coñece con exactitude en que data converteuse o antigo Mosteiro benedictino en real colexiata agustiniana. Por varios documentos do século XIII sabemos que en Caaveiro, nesa centuria, xa estaban os Cóengos Regulares de San Agustín, pois non se menciona ao Abad e aos monxes sometidos á observancia da Regra Benedictina, como nos privilexios de Alfonso VII e Fernando II.

É por iso que se deduce que este cambio produciríase nalgún momento da segunda metade do século XII aínda que tamén se descoñece se foi porque os benedictinos decidiron adoptar a Regra de San Agustín ou porque, disolto o primitivo Mosteiro, reconstruíuse con cóengos regulares vindos desde outro lugar.

Mosteiro de San Xoan de Caaveiro, A Coruña

Tras os interminables avatares que esta comunidade tivo durante séculos chegou o abandono no século XVIII e a súa ruína no XIX.

A finais do século XIX (1896) Pío García Espinosa, propietario de amplos terreos da zona, solicita e consegue autorización do Arcebispado de Santiago de Compostela para a restauración do conxunto, que encarga a López Ferreiro, reedificándose unha das dúas igrexas antigas e dúas das casas dos cóengos.

Descrición de Xoan de Caaveiro

Hai dous aspectos fundamentais a subliñar das ruínas de San Juan de Caaveiro.

O primeiro e máis importante é o marabilloso lugar onde se atopa nun val rodeado de montes de verdísima vexetación.

O segundo aspecto é a notable arquitectura da ábsida románico da igrexa monacal.

Exteriormente, unha escaleira comunica co arco apuntado que dá acceso ao atrio, aberto entre o que queda do que foi residencia de cóengos e a fronte da igrexa. Sobre este arco hai muro con xanela e rematado por un pequeno campanario barroco, obra da escola de Simón Rodríguez.

Nave da igrexa e campanario barroco. Caaveiro

A igrexa, ou polo menos a cabeceira e parte da nave, é románica de finais do século XII, con planta rectangular dunha nave cuberta de madeira e unha ábsida semicircular cuberto con bóveda de medio canón peraltado terminada en bóveda de forno. O arco triunfal tamén é peraltado, descansando sobre columnas encostadas aos muros.

Exteriormente apréciase o gran desnivel do terreo que existe baixo o corpo do templo e a ábsida o que obrigou a construír un gran muro cadrado de apoio, encostado ao barranco, que mostra grandes contrafuertes e que lembra a articulación lombarda polos seus arcos e pilastras.

Pola súa banda, a propia ábsida non é precisamente esvelto nin de gran tamaño. Con todo, a habitual boa sillería granítica do románico galego e a acertada relación de proporcións fai que se nos mostre bastante armonioso.

ábsida da iglesiaTiene esta ábsida un triplo rebanco en degradación e dúas columnas con capiteis de pomas que dividen o muro absidal en tres panos ou rúas. Nos panos central e meridional ábrense senllas ventás de dobre arquivolta semicircular e de superficie lisa apoiadas en dous pares de columnas acobadadas. O van do pano norte é sinxelo, de medio punto tamén e arestas vivas.

O saínte tejaroz descansa nas columnas que separan os tramos e en canecillos de variada ornamentación.

Porta da igrexa do Mosteiro de Caaveiro

Hai que advertir que o bonita pero algo estraña portada principal foi moi modificada (reinventada) na citada restauración decimonónica, posto que, segundo parece, parecíase á da igrexa de Bergondo.