A cidade sacra de Augusto. Lucus Augusta I

Paulo Fabio Máximo fundou Lucus Augusti no 14-13 a.e.c, sobre un campamento militar instalado en torno ao ano 25 a.e.c. A cidade sería capital do Convento Xurídico Lucense, no que se integraba a Gallaecia norte. A cidade está asentada nunha meseta a 475 m. altitude cercada por fosos naturais en tres dos seus lados, o río Miño ao oeste e sur e os regachos Intre, Paraday e Chanca, ao leste; polo norte, Lucus Augusti tivo na súa Muralla un excelente parapeto ao vento frío setentrional. Era a capital máis próxima ao finisterrae romano, o último elo das fortificaciones romanas, polo que a súa muralla debería ser moito moi sólida.

  

O topónimo Lucus, deriva do latín e significa bosque sacro; pero tamén é posible que tivese unha raíz anterior, xa que o nome do deus celta da luz era Lugh, e veneraríase en tempos prerromanos.

De Lugo destaca o seu Mosaico de Dédalo e Pasifae, única peza deste tipo da cultura romana que recolle a escena de Dédalo e Pasifae. Atópase exposto ao público no Museo Provincia. O Mosaico recolle o momento da entrega do becerro. Foi atopado en 1986, na rúa Armañá. Pasifae, raíña de Creta, fora castigada polos deuses cunha vergoñosa paixón por un touro e pediulle a Dédalo, enxeñeiro do rei Minos e construtor do soado labirinto, que idease un remedio para evitar a vergoña. Dédalo entregoulle un becerro de madeira recuberto de pel de vaca. Pasifae entregouse ao touro e del procreou ao minotauro, a famosa besta do labirinto. 

A Muralla Romana erixiuse a finais do século III, cando Roma comezou a sentir a ameaza bárbara. Posiblemente é o recinto fortificado máis importante e mellor conservado do mundo romano.

Foi construída entre os anos 260-310. Mide un 2150m. de lonxitude, e ten unha altura que oscila entre os 10 e 15 m.

Consérvanse 71 cubos, 60 de planta circular e 11 cuadrangulares dos 85 que tiña. Oito están seccionados e cinco desapareceron. Sobre cada cubo alzábase un torreón de dous ou tres pisos e catro xanelas en cada uns deles, pero só se conserva parte dun, na zona coñecida como A Mosquera. Os materiais empregados na súa construción fundamentalmente son a lousa e en menor medida a sillería de granito. O material de recheo é un morteiro fabricado con terra, pedra solta e guijarros, cementado con auga. Á muralla e os torreóns e accedía por escaleiras de dobre á embutidas no macizado dos cubos. Descubríronse dezaseis escaleiras deste tipo, e suponse que hai unha en cada torre orixinal romana. A cidade tenia 12 portas, actualmente cinco das súas dez portas crese que son romanas, aínda que con engadidos posteriores.

A existencia do foso puido documentarse arqueológicamente. Está separado dos cubos da Muralla uns 5m, ten unha anchura duns 20m e unha profundidade media de 4m con respecto ao chan orixinal.

Acháronse varias moedas á altura da cimentación do monumento, entre as que destacan as acuñacións do emperador Claudio II (268-270) e Galieno (253-266).

A data da súa terminación non esta datada, pero crese que se erixiu nun só proxecto, e terminar a mediadosno finais do século IV.