O CAMIÑO INGLÉS

Non só os peregrinos ingleses optaban por iniciar as rutas desde as costas coruñesas cara a Santiago de Compostela. En realidade, o coñecido como Camiño Inglés, coas súas variantes desde A Coruña ou Ferrol, era no alto e baixo medievo un compendio de itinerarios percorridos por devotos ingleses, si, pero tamén escoceses, irlandeses, escandinavos ou flamencos, isto é, do norte e oeste de Europa. Por iso eran varios os portos de partida e non menos os destinos, a miúdo  fixados a mercé das tempestades que sacudían os navíos de pouco calado que traficaban nos portos secundarios galegos. O xogo de entrantes e saíntes do accidente que os romanos bautizaron como Magnus sinus Artabrorum, ou golfo Ártabro, constituía en conxunto o punto de arribada das peregrinacións, valéndose daquela, por terra, dos antigos Camiños Reais e outras sendas.

Uns trescentos anos despois da inventio ?ou descubrimento da tumba de Santiago no século IX- a peregrinación pasou a converterse nun fenómeno de masas ao que non eran alleos os poboadores anglosaxóns, entusiastas das marchas a santuarios europeos.

Camiño Inglés: Unha ruta marítima para evitar aos asaltantes e reducir o tempo de peregrinaxe

Supoñía o itinerario anfibio unha ruta práctica e segura. Aventurarse á viaxe por mar, non exento de riscos, reducía a peregrinaxe a unhas tres semanas, ida e volta, fronte aos preto de cinco meses que duraba o periplo para aqueles que cruzaban Francia e os duros Pireneos por uns camiños infestados de maleantes e ladróns de todo pelame.

O Camiño de Santiago Inglés alcanzou o seu apoxeo no século XV, período de maior afluencia de súbditos e barcos ingleses que tiñan como destino o porto da Coruña, rada que ostentaba xa entón o permiso oficial aduaneiro para a descarga de mercadorías e pasaxeiros. Os desembarcos máis numerosos documentáronse coincidindo cos anos santos 1428, 1434 e 1445. Rexistros similares de peticións de licenzas de embarque para as peregrinaxes por mar desde as Illas Británicas deixaron constancia dos períodos xacobeos. Esas datas redundan en que os anos santos sucédense cunha cadencia regular de seis, cinco, seis e once anos, ou o que é o mesmo, 14 cada século.

Pero o fluxo florecente de penitentes relixiosos polo Camiño de Santiago Inglés, aumentado polo eco propagandístico das cruzadas e os cabaleiros que na súa viaxe a Terra Santa apartábanse a esta costa, viuse minguado case ata o extremo coa reforma protestante.

Tanto a variante desde A Coruña, tamén coñecida por Camiño do Faro, como a iniciada no porto de Ferrol, non supoñen máis que un afluente ao caudaloso Camiño Francés. Con todo, a importancia histórica deste trazado favoreceu a instauración de mosteiros, hospitais e as ordes relixiosas que se encargaban da súa atención. En definitiva, os valedores do peregrino.

Camiño Inglés: Pouco masificado, ben sinalizado pero con escasos servizos

Lonxe da masificación doutros camiños, o Camiño Inglés é un trazado que actualmente discorre polas localidades recuperadas en virtude de documentos, escrituras e rexistros que facían referencia ás súas demarcacións ou ao paso e estancia de viaxeiros. Con todo, moitos deses lugares viven de costas ao Camiño, con apenas media ducia de albergues e escasos ou nulos servizos enfocados ao romeu, carencias compensadas coa hospitalidade das súas xentes. Trátase, ademais, dun itinerario xeralmente ben sinalizado nos 18 municipios que atravesa, grazas ao plan Xacobeo e, en gran medida, ao labor do Consorcio do Camiño Inglés.

Haberá que ter en conta que o desenvolvemento urbanístico apenas deixou indicios do itinerario orixinal do Camiño Inglés nalgunhas zonas urbanas, como no caso da Coruña, desde onde parte a variante máis curta, con pouco máis de 70 quilómetros. Saíndo de Ferrol, a distancia é de 120 quilómetros, por iso é polo que sexa o único punto de inicio válido para obter a compostela, cuxo mínimo percorrido a pé ou dacabalo debe superar os cen quilómetros para a súa validación. En ambos os casos, a credencial non tería efecto se se completa o Camiño Inglés en bicicleta, xa que a distancia mínima para este medio é de 200 quilómetros.

Dividido en seis etapas ?tres xornadas desde A Coruña e cinco desde Ferrol- as sendas do Camiño Inglés conflúen nun na pequena aldea de Bruma. Descubrirá o viaxeiro unha ruta de marcado carácter costeiro, tamén rural e interior, coas luces e sombras que arroxa unha terra fértil, ás veces empobrecida polo abuso do ladrillo ou a falta de respecto cara ao medio.

Ferrol, Pontedeume, Betanzos, Coruña... vilas con pouso e historia, algunhas de orixe medieval, outras, destronadas poboacións nobres e burguesas, conectadas outrora por solitarias veredas e frondosos bosques dos que se garda unha mostra para o peregrino de hoxe; camiños que a espiritualidade levou a transitar a relixiosos, cabaleiros, militares, devotos, penitentes e condenados.

Autoestrada cultural e de intercambio, o Camiño de Santiago Inglés, a pesar do seu menor impacto, abriu nove séculos atrás unha porta recuperada hai pouco máis de dúas décadas e que agora se cruza por motivos que van máis aló da relixiosidade. Pero só o peregrino sabe os seus.