A cidade sacra de Augusto. Lucus Augusta II

Lucus Augusti era a capital máis próxima ao finisterrae romano, o último elo das fortificaciones romanas, polo que debería ser moito máis sólida que o resto. A cidade está asentada nunha meseta cercada por fosos naturais en tres dos seus lados, o río Miño ao oeste e sur e os regachos Intre, Paraday e Chanca, ao leste e norte.

As Termas Romanas áchanse no interior do edificio do actual balneario. Datáronse en época altoimperial século I-II. Este conxunto é único en toda Galicia. Os restos conservados pódense dividir en dous núcleos:

O Apoditeryum que se acha practicamente intacto e suponse que era utilizada como vestiario, debido á existencia dunhas hornacinas con arcos de medio punto. Construído con sillarejo de lousa.

O Caldarium a sala utilizada para os baños quentes que posteriormente foi convertida en capela cristiá.

 

Noutras partes do balneario localízanse restos romanos, canles e muros e destacando sobre eles a toma de auga orixinal.    

Ver Termas romanas

Xunto á catedral lucense, exhíbese a través dunha xanela arqueolóxica, a Piscina Romana do século IV. A súa existencia sabíase desde 1960 e cuxa localización concreta produciuse no 2004. Formaba parte dun edificio máis amplo, probablemente unhas termas romanas ou un gran edificio privado. Parece claro que era de auga fría. A piscina ten forma rectangular, con dúas ábsidas e conserva un chanzo de acceso. Mide 3,5 x 1,80 metros e a súa capacidade aproximada é de 4.000 litros. Non se descarta tampouco que nalgunha época posterior á súa construción fose usada como fonte pública.

A Domus de Mitreo é un xacemento que conserva os restos dunha casa romana datada entre séculos II e III. A súa extensión excedía a muralla. Consérvanse os restos das distintas estancias e algunhas pinturas. Albergaba un espazo de culto ao Divos Mitra cun ara votiva dedicada a este Deus por un centurión da Legio VII Gemina encargado da oficina de impostos de Lucus Augusti. Cando se construíu a muralla expropiar "" parte da domus. Localízase no edificio do Vicerreitorado na praza Pio XII, nº 3.

O Acueducto romano localízase á beira da Deputación provincial, praza San Marcos, e pódese observar baixo a xanela arqueolóxica que mostra os restos dun tramo do acueducto romano do século I. Discorre un pouco máis de 2 quilómetros e foi realizado segundo a técnica do opus caementicium. A construción en lousa pertence a unha reforma posiblemente medieval,  anterior á obra realizada polo bispo Izquierdo no século XVIII.

A Ponte Romana formaba parte da vía XIX, que unía Lucus Augusti con Bracara Augusta, as dúas capitais romanas da Hispania noroccidental, xunto con Asturica Augusta, pasando por Iria Flavia (Padrón). Foi destruído parcialmente coas invasións bárbaras. Esta ponte foi obxecto de varias reconstrucións, nos séculos XII, XIV e XVII.

Santa Eulalia de Bóveda localízase a 14 km. de Lugo. É edificio de época tardorromana, de planta rectangular, cunha pequena piscina no centro e bóveda de canón decorada con frescos. No seu exterior unha especie de atrio con dúas columnas precede á fachada, na que se abre unha porta con arco de ferradura. Déronse moitas interpretacións sobre a súa finalidade orixinal: lugar de baños, ninfeo, templo dedicado a Prisciliano. Posteriormente foi reutilizado para usos cristiáns.